Ресейлік форвард және «Астана академиясының» ойыншы-жаттықтырушысы Валерий Лиходей клубтың баспасөз қызметіне көлемді сұхбат берді. Біз жаттықтырушы жұмысының ерекшелігі, Ұлттық лиганың алдағы маусымына арналған мақсаттары, баскетболшылардың жас айырмашылықтары, жанкүйер қолдауы және тағы басқалар туралы әңгімелестік.
Қайырлы күн! Ойыншы-жаттықтырушысы болуға қалай шешім қабылдағаныңызды айтыңызшы?
– Шындығында, мен бұл туралы көп ойланған жоқпын. Қазірдің өзінде түнгі рейстер, бірнеше матчтардың қиын серияларын алып жүру қиын сияқты, бірақ мен әлі де ойнағым келеді. «Астанадан» келесі жылы ойыншы-жаттықтырушы рөлінде қалу туралы ұсыныс түсті, өйткені мен ойыншы ретінде де жас командаға жаңа бір дем беріп, өз тәжірибемді жеткізе аламын.
Жаттығу процесі сіз үшін қалай өзгерді?
– Көптеген теориялар қосылды: бақылаулар, бейне көріністер, ақпаратты өңдеу, ойыншыларға арналған жаттығуларды ойлап табу.
Әр баскетболшыға жеке-жеке қарау керек, оның күшті жақтарын анықтап, олардың кейбір басым тұстарын дамыту керек. Біздің басты міндетіміз – балалардың дамуына көмектесу.
Сізде белгілі бір жұмыс ауқымы бар ма?
– Әзірге мен әмбебаппын. Мен бәрібір ойнауым керек, сондықтан бабымда болуым керек. Мен өз мансабымда түрлі танымал жаттықтырушылардан Еуропада, Америкада қолданылатын көптеген жаттығулар туралы білдім, енді біз мұның бәрін жаттығу процесінде қолдануға тырысамыз, бұл біздің жігіттерге қалай сәйкес келетінін көреміз.
Жаңа рөлде сізді таң қалдырған нәрсе бар ма?
- Иә, мысалы, ойын барысында команданы бірінші рет басқару қызықты болды: біз жаттығуда үлкен және кіші топтарға бөлініп, екі жақты жүрдік. Мен үлкендерді алдым, ал Михаил Лоншаков жастарды баптады.
Бұл өте қызық болды, жолдастық ойын болса да, іште біраз қорқыныш сезілді. Сондай-ақ, мен төреші болуыма тура келді және ойынды төреші ретінде көру – бұл өте ерекше тәжірибе.
Сіз алдағы маусымда көбірек ойнауды немесе жаттықтыруды жоспарлап отырсыз ба?
– Осы маусымда көбірек ойнауға болатын сияқты. Қазір бапкер маған ойыншы ретінде сенеді, өйткені бізде кез келген жағдайда маусымға арналған тапсырмалар бар. Сонымен қатар, алаңда мен командаға өз тәжірибеммен көмектесуге көбірек мүмкіндігім бар: мен пас бере аламын, лақтыра аламын және ойыншылар арасынан өте аламын.
Бірақ келесі жылдары, құдай қаласа, егер бізде бәрі жақсы болса, мен жаттықтырушылар штабында көбірек жұмыс істейтін шығармын.
Негізінен жас ойыншылардан тұратын командада жұмыс істеу қалай?
– Тәжірибелі баскетболшылармен ойнап үйреніп қалған соң ба, қазір қиын, олар бірден жаттықтырушының айтқанын дұрыс орындай бастайды. Енді кейде қарапайым жаттығулардың да нәтиже бермейтіндігімен бетпе-бет келу керек. Мұның бәрі белгілі бір жүйелі екенін білдім.
Қазір мен жастарға дұрыс жол табуға болатынын жақсы түсініп, материалды тезірек қабылдау үшін не істеу керектігін түсіндіре бастадым.
Сіз осы маусымда өзіңіз үшін таңсық заттарға тап келдіңіз. Жастармен қарым-қатынасыңыз қалай қалыптасады?
– Біз бәрібір тәртіпті сақтаймыз, өйткені мен көп жігіттен екі есе үлкенмін. Мен олар үшін жаттықтырушы болуға тырысамын, өйткені мен оларға қаттырақ айтып, қажет болған жағдайда қосымша тапсырмалар беруім керек, сондықтан олар үшін «құрдас» болу қиын.
Бірақ біз бәрібір жақсы қарым-қатынастамыз, мен оларға бар тәжірибем мен білімімді беруге тырысамын. Ең бастысы, олар оны қабылдап, ойнай алғаны.
Қазіргі жас ойыншылар сіздің буынның баскетболшыларынан мүлдем өзгеше ме?
- Әрине, қызығушылық тұрғысынан айырмашылық өте зор. Мен баскетболды бастаған кезде Instagram да, басқа әлеуметтік желілер де болған жоқ. Менде компьютер болған жоқ, жеке телефоным туралы айтудың өзі артық. Мен далада достарыммен ойнадым. Сол уақытта егер біреумен кездесу туралы келісіп қойсаңыз, міндетті түрде келуіңіз керек еді. Кешігу туралы ескерту мүмкін болмады, сондықтан бәрі қалмауға тырысты.
Енді жастардың гаджеттері бар, олар таңертеңнен кешке дейін диванда жатып, PlayStation ойнайды. Олар залға келеді, айналысады, тамақтанады және қайтадан ойнайды. Немесе олар телефонда отырады. Мен бұл жаман деп айтпаймын, бірақ бұл сол кездегіден мүлдем өзгеше.
Қазір бізде жаттығу процесі туралы көбірек ақпарат бар. Мен өз уақытымызда жасаған жаттығуларымызды есіме түсіремін, оның жартысын мүлдем қиып тастауға болады: олардың кейбіреулері зиянды, кейбіреулері қажет емес. Қазір сіз: «Құдайым-ау, мен осыған сонша сағат жұмсадым ба?» — деуіңіз мүмкін. Сіз бұл үшін ешкімді кінәламайтыныңыз анық: сол кезде барлығы қойын дәптерлері, телефон арқылы сөйлесу, жеке кездесулер арқылы қолдан қолға берілді.
Ал бүгін сізге қажет нәрсенің бәрін интернеттен табуға болады. Оқу процесі сол жылдармен салыстырғанда айтарлықтай жақсарды, өйткені біз қазір не істеу керектігін және не үшін екенін білеміз. Бірақ бұл да үлкен жұмыс: барлық трендтерді қадағалап, үлгеру керек.
Команданың маусымға міндеттері қандай?
– Бастапқы тапсырма: плей-оффтың бірінші раундынан өту, үздік төрттікке кіру. Әрине, мен медальдарға тырысып көргім келеді.
Біздің жастардың болашағы зор, сондықтан олар биыл өздерін көрсетеді деп үміттенемін. Егер ширек финалда тең деңгейдегі командаға жетсек, біздің жігіттердің жеңіске деген ұмтылысы қарсыласынан көп болатынына сенімдімін.
Егер Ұлттық лига командаларының күші тең болса, онда «Астана академиясы» қандай орынға ие болар еді?
– Мен қазір бізді үздік 4-ке қоя алар едім деп ойлаймын. Кем дегенде, мен жігіттердің не істей алатынын білемін және олардың осы деңгейді көрсететініне сенемін.
Неліктен жанкүйер Ұлттық лигадағы «Астана академиясын» қолдауға қызығушылық танытады?
– Себебі бұл қаланы таныстыратын команда, кәсіби мансабын енді бастаған қазақстандық жас ойыншылар. Балаларыңызға жанкүйерлік ету әрқашан қызықты. Бүгін сіз оларды қолдайсыз, ал ертең саябақта немесе сауда орталығында кездесесіз, бұл керемет қой.
Кәсіби деңгейдегі алғашқы ойыныңыз туралы айтыңызшы. Бұл қалай болды?
– Біз Душан Ивковичтің ЦСКА-сында Санкт-Петербургің «Спартагына» қарсы ойнадық. Бұл керемет эмоция еді, мен басқа деңгейге түскендей болдым. Осы уақытқа дейін мен баскетбол деп ойлағанның бәрі балалар ойыншығы болды. Ересектер деңгейінде ойнау – бұл мүлдем басқа жылдамдық, ойынның басқа қарқыны.
Лық толы ареналардағы матчтар қандай сезімдерді тудырады? Қиын ба?
– Уақыт өте келе бұл үлкен рөл атқармайды деп ойлаймын. Керісінше, сізге қарсы көрермен неғұрлым көп болса, ойнау соғұрлым қызықты болады. Белградты алайық мысалға, сіз «Партизанмен» матчқа шыққанда сізге қарсы жиырма мың адам отырады, айқай-шуға басады, от жағады және т.б.
Бір мысал келтірейін: «Локомотив- Кубань» сапында біз «Партизанмен» ойнауға келдік. Бізді қызметтік кіреберіс арқылы, айналма жолдармен киім ауыстыратын бөлмеге кіргізді. Сол жерден біз ойынға бір жарым сағат қалғанда алаңға шығып дайындалдық.
Бірінші топ кетті, біз әлі де киім ауыстыратын бөлмеміз. Біз өз ісімізбен айналысып жаттық, кенеттен гуілдеген дыбысты естілік, залдың шулап жатқанын сезесің. Ойынға келген мыңдаған жанкүйер паркетке шыққан біздің алғашқы ойыншымызға ысқыра бастады.
Киім ауыстыратын бөлмеде отырып залдың шулағанын сезіну, әрине, керемет сезім. Содан кейін өзіңіз алаңға шығып, жиырма мың көрермен сізге ысқырған кезде, бұл қатты қысым жасайды. Бірақ сіз үш ұпайлық допты лақтырған кезде көпшілік үнсіз қалады, міне, осындай бір керемет сезім пайда болады.
Өз жанкүйерлеріңіздің алдында ойнау одан да керемет. Бұл алға жетелейді.
ВТБ Бірыңғай лигасының арнайы бағдарламасын Мәскеу қалалық денсаулық сақтау департаментінің дәрігерлері мен омыртқа жарақатына тап болған кәсіби ойыншылар арасындағы ойын ашты. Сол жарақаттан қалай айықтыңыз?
– Бұл 2019 жылы УНИКС сапында ойнаған кезде болды. «Нижний Новгородпен» матчта сәтсіз құлап, жарақат алдым және операция жасауға тура келді.
Ауруханадан шыққаннан кейін мен ковидпен ауырып, қайтадан ауруханаға жатуға тура келді. Бір жарым ай ауруханаларда өтті.
Жалпы алғанда, жарақаттан қалыпқа келу төрт айдан бес айға дейін созылды, содан кейін ол біртіндеп жеңілдеді. Жаттығулар мен физиотерапияны қамтитын оңалту процесті тездетті.
Мұндай матчтың болғаны жақсы. Бұл адамдарға омыртқа жарақатының спортшының мансабын аяқтайтын нәрсе емес екенін, медицина деңгейі қазір өте жақсы екенін көрсетуі мүмкін.
 «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры |
 Бірыңғай оператор «Туризм индустриясы мен спортты қолдау қоры» |
